Reportaż z wystawy zabytkowych radioodbiorników.
Kilka tygodni temu kupiłem „zupełnym przypadkiem” popularny w latach 70-tych radioodbiornik Sobótka zakładów Unitra Diora. Odbiornik był już wcześniej przestrojony na współczesny zakres UKF, więc po gruntownym czyszczeniu, polerowaniu i odświeżeniu elementów drewnianych oraz wymianie głośnika radio zagrało jak należy błyskając podświetlaną skalą.
Kilka dni po uruchomieniu Sobótki, w programie Radia Białystok usłyszałem informację o właśnie otwartej wystawie zabytkowych radioodbiorników w Hajnówce. Czyżby przypadek?
Po kilku dniach, obarczeni sprzętem fotograficznym i lampą do doświetlania wnętrz wybraliśmy się do Muzeum i Centrum Kultury Białoruskiej w Hajnówce. Po 4 godzinach oglądania, pracy z oświetleniem, licznej wymianie obiektywów, pełni wrażeń wróciliśmy do domu. Wystawa fascynująca, słowa uznania i podziękowania dla organizatorów. Ciekawa aranżacja, eksponaty obszernie opisane i pogrupowane tak, że wyraźnie zauważa się zmiany technologiczne i wzornicze w produkcji radioodbiorników na przestrzeni lat. Od bakelitowych i ebonitowych obudów z lat 30-tych, poprzez drewniane lub drewnopodobne z roztańczonych lat 60-tych, skończywszy na plastikowych wykonywanych na przełomie lat 70 i 80-tych. Od prostych układów z jedną lub dwoma lampami, poprzez odbiorniki sześciolampowe, z magicznym okiem, do układów na tranzystorach i układach scalonych. Od małych form do odbiorników wielkości komody. Warto było odwiedzić. Polecamy każdemu, nie tylko miłośnikom klimatu okresu PRL-u.
Chciałbym także oddać głos pani Gabrieli Walczak, kustosz kolekcji, inicjatorce akcji „Podaruj nam trochę historii” i organizatorce wystawy.
„Na początku ubiegłego wieku owiane tajemnicą nowości, magnetyzowały wyobraźnię. Stawiane w domach na eksponowanych miejscach, budziły podziw i zazdrość sąsiadów. Magiczne, mówiące skrzynki – dziś zminiaturyzowane, stały się tak powszechne i wszechobecne, że prawie niewidoczne.
Z myślą o naszych Słuchaczach – zwłaszcza tych najmłodszych – dla których w dobie miniaturyzacji – “stare odbiorniki radiowe” są już zabytkowymi meblami – chcielibyśmy ocalić ten kawałek odchodzącej historii kultury materialnej.
Jeszcze kilka lat temu Słuchacze, którzy odwiedzali siedzibę Radia Białystok w czasie Dni Otwartych oglądali naszą skromną kolekcję starych odbiorników radiowych. Wtedy było ich kilka, czasami dzięki uprzejmości kolekcjonerów – kilkanaście. Zainteresowanie i ciekawość jaką cieszyła się ta ad hoc przygotowana ekspozycja to powód zorganizowania akcji Podaruj nam trochę historii. Pretekstem była obchodzona w 2005 roku – 80 rocznica powstania Polskiego Radia. Postanowiliśmy poprosić Słuchaczy o przejrzenie domowych zakamarków, piwnic, strychów i ofiarowanie nam starych, już nieużywanych, odbiorników radiowych, adapterów, mikrofonów, magnetofonów, gramofonów…
Wraz ze Studiem Lato Polskiego Radia Białystok w 2005 roku wędrowaliśmy od miejscowości do miejscowości, gromadząc ofiarowane przez Słuchaczy eksponaty.
Ci, którzy pamiętali pierwsze polskie odbiorniki radiowe przekroczyli osiemdziesiątkę, trochę młodsi słuchacze – pamiętali pierwsze, powojenne odbiorniki… toczki, kołchoźniki, Pioniery, Polonezy, Sonaty, Szarotki, prywatki przy adapterze Bambino czy szpulowym magnetofonie… A ci najmłodsi – z fascynacją oglądając wnętrza „gadających skrzynek”, dziwią się, że jedna lampa w środku jest większa od współczesnego odbiornika i że radia mają imiona.
Poszukiwaliśmy “kultowej Szarotki” – pierwszego polskiego turystycznego radia, adapteru Bambino, szpulowych magnetofonów. Już we wrześniu 2005 roku okazało się, że ta Społeczna Kolekcja liczy ponad 130 eksponatów. Po jej starannym przygotowaniu organizowaliśmy liczne wystawy, głównie w Białymstoku i okolicach. Teraz, wspólnie z Hajnowskim Domem Kultury oraz Muzeum i Centrum Kultury Białoruskiej mamy przyjemność prezentować zabytkowe radioodbiorniki w Hajnówce.
Wystawa będzie czynna jeszcze do 3 grudnia 2009, więc serdecznie zapraszamy do podróży w magiczny świat stary radioodbiorników.”
Gabriela Walczak
Na zachętę, a także jako aperitif, polecamy ciekawą fotorelację Macieja Nowakowskiego z tej wystawy, w dziale Galeria .
Jakub Nowakowski
A więcej informacji o akcji „Podaruj nam trochę historii” możecie Państwo znaleźć na stronie Polskiego Radia Białystok www.radio.bialystok.pl/magiaradia
